آموزش کامپیوتر...

مقدمه:

با سلام

در این درس از مجموعه آموزش گام به گام فتوشاپ نحوه تنظیم نور عکس در فتوشاپ را فرا خواهید گرفت. در واقع این درس یکی از مهم ترین مراحل در فرآیند یادگیری فتوشاپ است. پیشنهاد می کنم تمامی مراحل را به دقت دنبال کنید و حتی این درس را چندین بار مرور کنید و مراحل آن را مجددا تکرار کنید. با توجه به اینکه حجم مطالبی که در زمینه تنظیم نور عکس مطرح می شود بسیار زیاد است ابتدا قصد داشتیم این آموزش را در دو قسمت ارائه کنیم اما در نهایت به منظور حفظ یکپارچگی مطلب کل آموزش در یک مطلب ارائه شد. لطفا هر زمان احساس کردید حجم مطالب زیاد شده ادامه خواندن مطلب را به زمان دیگری موکول کنید چون برای یادگیری این مطالب نیاز به تمرکز و حوصله زیاد دارید.

Luminance یا دزخشندگی یا همان لومینانس به میزان روشنایی (Brightness) هر پیکسل گفته می شود. به واحد اندازه گیری Luminance (لومینانس) لول (Level) گفته می شود. در این مقیاس اندازه گیری مقدار صفر به سیاه و ۲۵۵ به سفید اختصاص داده شده است و هر عددی بین ۰ و ۲۵۵ معادل یک رنگ خاکستری است.

 

 

اما ممکن است بپرسید رنگ چگونه به وجود می آید. در واقع اگر یک تصویر RGB را در نظر بگیرید، این عکس از سه نسخه متفاوت از عکس تشکیل شده است که به هر کدام از آنها یک Channel یا کانال گفته می شود. هر یک از این سه کانال (Channel) با یکی از سه رنگ قرمز، سبز و آبی رنگ آمیزی شده است (RGB) :

از ترکیب این سه لایه، تصویر رنگی نهایی تشکیل می شود:

 

 

به عبارت دیگر می توان گفت رنگ تابعی از لومینانس (Luminance) است. در عین حال رنگ و لومینانس (Luminance) تاثیرات متقابلی نیز بر هم دارند که جالب توجه است. به طور مثال به تصویر زیر دقت کنید:

 

در سمت چپ همانطور که انتظار دارید از بالا به پایین از رنگ خاکستری روشن به خاکستری تیره و در نهایت مشکی می رسیم. برای رنگ های سرد مثل آبی نیز از یک آبی روشن در نهایت به آبی تیره می رسیم. ولی برای یک رنگ گرم مانند قرمز از صورتی در بالا به یک قزمز تیره (scarlet) در پایین می رسیم. و در نهایت در سمت راست از رنگ زرد به یک سبز تیره می رسیم. به عبارت ساده تر تغییر نور و روشنایی عکس بسیار حساس است. در این درس به شما آموزش می دهیم که چگونه لومینانس (Luminance) عکس را به شکلی تغییر دهید که تصویر نهایی همیشه بهتر از تصویر ابتدایی باشد و نه بدتر.

 

لومینانس چگونه کار می کند:

همانطور که گفته شد لومینانس (Luminance) هر پیکسل می تواند از ۰ یا سیاه تا ۲۵۵ یا سفید تغییر کند. در هر تصویر به نواحی تیره عکس (به سمت ۰) ناحیه سایه یا shadows، به نواحی روشن عکس (به سمت ۲۵۵) Highlights و به نواحی میانی Midtones گفته می شود:

 

 

همانطور که از تصویر بالا نیز مشخص است هیچ مرز معینی بین نواحی مشخص شده وجود ندارد. هر عکس دیجیتال از چندین تصویر سیاه و سفید تشکیل شده است که با هم در ارتباط هستند و تصویر رنگی نهایی را ایجاد می کنند. به هر کدام از این قسمت های سیاه  و سفید همانطور که گفته شد یک کانال یا Channel گفته می شود. و همانطور که گفته شد این کانال ها به ترتیب قرمز، سبز و آبی هستند. هر جا که رنگ های روشن در کانال قرمز و سبز روی هم بنشینند رنگ زرد، هر جا رنگ های روشن سبز و آبی با هم تلاقی کنند آبی روشن (Cyan) و هر جا قرمز و آبی با هم برخورد کنند بنفش ایجاد می شود.

 

اگر در یک قسمت عکس هر سه کانال دارای Highlight باشند در تصویر نهایی رنگ سفید ایجاد خواهد شد و اگر در هر سه کانال سایه یا shadow داشته باشیم در تصویر نهایی رنگ سیاه ایجاد می شود. برای درک بهتر این موضوع به تصویر زیر دقت کنید:

 

حال به منوی Window رفته و Channels را انتخاب کنید :

 

 

با این کار پنل کانال ها (Channels) باز می شود:

 

همانطور که مشاهده می کنید فتوشاپ هر سه کانال قرمز، سبز و آبی را نمایش می دهد و در بالای هر سه کانال نیز تصویر RGB قرار گرفته است. با کلیک روی هر کدام از کانال ها می توان عکس را در آن کانال مشاهده کرد. در سه تصویر زیر عکس به ترتیب در سه کانال قرمز، سبز و آبی نمایش داده شده است.

 

 

در کانال قرمز بیشتر نواحی در Highlight قرار گرفته است. کانال های سبز و آبی هم اگرچه تیره تر از کانال قرمز هستند ولی باز هم نمیتوان در آنها ناحیه Shadow پیدا کرد در نتیجه تصویر نهایی که حاصل ترکیب این سه کانال است نیز هیچ ناحیه Shadow یا سایه ای ندارد. حال برای بهبود وضعیت نوری عکس و جهت تنظیم نور آن به منوی Image بروید و از آنجا گزینه Auto Contrast را انتخاب کنید.

 

همانطور که در تصویر زیر مشاهده می کنید با این کار نور تصویر به مراتب بهتر و طبیعی تر به نظر می رسد :

 

با اجرای این دستور فتوشاپ یک فرایند بهبود نور کانال به کانال را انجام می دهد. بدین ترتیب که در هر کانال تیره ترین پیکسل را انتخاب می کند و میزان لومینانس آن را به رنگ سیاه (صفر) تغییر میدهد و سپس لومینانس روشن ترین پیکسل ها را به سفید (۲۵۵) تغییر می دهد  و سایر پیکسل ها را نیز به همین نسبت تغییر میدهد. در ادامه هر یک از کانال های تصویر بالا را (به ترتیب قرمز سبز و آبی) مشاهده می کنید:

 

 

سه دستور پر کاربرد در فتوشاپ:

در این بخش قصد داریم سه دستور بسیار پرکاربرد فتوشاپ را آموزش دهیم. در واقع بر اساس نظر سنجی انجام شده این سه دستور جز ۱۰ دستور پراستفاده در فتوشاپ هستند. این سه دستور عبارتند از Auto Tone، Auto Contrast و Auto Color که هر سه از طریق منوی Image در دسترس هستند.

 

استفاده از این دستورها ساده است. تنها کافی است دستور را اجرا کنید و نتیجه راببینید اگر راضی کننده بود آن را نگه دارید و در غیر این صورت با زدن Ctrl+Z آن را به حالت اول بازگردانید. البته پر کاربرد بودن این دستورات بدین معنی نیست که بسیار قدرتمندند و شاید زمانی که معلومات شما در استفاده از فتوشاپ به حد قابل قبولی رسید از آنها اصلا استفاده نکنید. اما به هر حال بد نیست روش کار آنها را یاد بگیرید. به تصویر زیر دقت کنید :

در این تصویر هر سه دستور روی  تصویر سمت چپ اعمال شده و نتایج به ترتیب در سمت راست قرار گرفته اند. با اجرای دستور Auto Tone، فتوشاپ هر کانال را به صورت مستقل بررسی می کند و در هر کانال تیره ترین پیکسل را سیاه و روشن ترین را سفید می کند و بقیه پیکسل ها را در طول این طیف می کشد. در نتیجه اجرای این دستور ترکیب رنگی عکس نیز عوض می شود که البته شاید همیشه مناسب نباشد.

با اجرای دستور Auto Contrast فتوشاپ بر اساس یک حالت ترکیبی تیره ترین پیکسل ها را سیاه و روشن ترین آنها را سیاه می کند. بدین معنی که همه کانال ها به یک شکل تحت تاثیر قرار می گیرند. در نتیجه نواحی Highlight روشن تر شده و نواحی تیره تیره تر می شوند ولی ترکیب طبیعی رنگ عکس به هم نمی خورد.

در دستور Auto Color فتوشاپ مجددا مشابه حالت Auto Tone، به صورت کانال به کانال هر کانال را مستقلا تحت تاثیر قرار می دهد و پیکسل های تیره را سیاه و روشن را سفید می کند و علاوه بر این پیکسل های میانی را نیز خنثی می کند و در نتیجه قسمت های رنگی تصویر رنگی می مانند ولی سایر قسمت ها سیاه و سفید می شوند.

 

تنظیم نور عکس با دستور Brightness/Contrast:

یک ابزار مهم دیگر جهت تنظیم نور عکس در فتوشاپ ابزار تنظیم اتوماتیک Brightness و Contrast است که البته نسبت به سه دستور قبلی مخفی تر است و شاید تا بحال متوجه آن نشده باشید. این ابزار به ویژه در فتوشاپ نسخه CS6 بسیار خوب عمل می کند. برای اجرای این دستور به منوی Image بروید و از آنحا از زیر منوی Adjustments گزینه Brightness/Contrast را انتخاب کنید:

 

 

همانطور که مشاهده می کنید با اجرای این دستور پنجره زیر ظاهر می شود:

 

حال کافی است که دکمه Auto را فشار دهید. اجرای این دستور چند ثانیه ای زمان می برد زیرا در این دستور فتوشاپ نه تنها به صورت کانال به کانال تصویر را ارزیابی می کند بلکه Midtone ها را نیز تغییر میدهد بنابراین ساختار رنگی تصویر به هم نمی ریزد و به اعتقاد من نتیجه کار از سایر گزینه های اتوماتیک بهتر است :

 

 

 

به این روش از اعمال کردن دستور Brightness/Contrast روش استاتیک گفته می شود. اجازه دهید روش استاتیک را روی یک عکس دیگر آزمایش کنیم :

 

با اعمال این دستور و انتخاب دکمه Auto به تصویر زیر می رسیم :

 

ایجاد لایه تنظیمات یا Adjustment Layer:

اما روش دیگری نیز برای اعمال Adjustment و تنظیم نور عکس وجود دارد. این روش که روش دینامیک نیز نامیده می شود به شما این امکان را می دهد که بعدا بتوانید تنظیمات نوری عکس را ویرایش کنید. پیشنهاد من به شما این است که همیشه از این روش استفاده کنید. برای استفاده از این روش می توان به دو صورت عمل کرد که هر دو به ایجاد یک لایه تنظیمات (Adjustment Layer) می انجامند. در روش اول می توان ابتدا روی آیکون کوچک مشخص شده در پنل لایه ها کلیک کرد و سپس از منوی ظاهر شده گزینه Brightness/Contrast را جهت تنظیم نور عکس انتخاب کرد.

 

و یا اینکه مانند تصاویر زیر ابتدا از منوی Window گزینه Adjustments را انتخاب کرد و سپس روی آیکون Brightness/Contrast کلیک کرد.

 

با این کار پنل Brightness/Contrast باز شده و می توان با انتخاب Auto تنظیمات اتوماتیک را اعمال کرد و یا به صورت دستی و با حرکت لغزنده های مشخص شده تنظیم نور عکس را انجام داد:

 

پس از اعمال تغییرات مشاهده می کنید که یک لایه تنظیمات (Adjustment Layer) در پنل لایه ها ایجاد می شود :

 

این لایه قابل ویرایش است بدین معنی که هر زمان خواستید می توانید تنظیم نور عکس را تغییر دهید و یا حتی لایه آن را خاموش کنید. در واقع با این روش تصویر اصلی شما دست نخورده باقی می ماند و تنظم نور عکس به صورت اطلاعات اضافی در یک لایه جداگانه ذخیره می شود. نکته جالب دیگر اینکه اگر به Document Size در پایین پنجره عکس نگاه کنید دو عدد می بینید :

 

عدد سمت چپ نشان دهنده سایز عکس در حالت بدون لایه و عدد سمت راست حجم عکس در صورتی است که به صورت لایه دار ذخیره شود. در این مورد هر دو عدد یکی هستند و این بدین معنی است که اعمال تنظیم نور عکس تقریبا حجم عکس را تغییری نمی دهد. همچنین به این نکته دقت داشته باشید که برای ویرایش Adjustment Layer تنها کافی است روی آیکون آن در پنل لایه ها دوبار کلیک کنید.

 

ایزوله کردن لایه تنظیمات به کمک Layer Mask:

یکی از محاسن استفاده از Adjustment Layer این است که یا کمک Layer Mask می توان این تغییرات را محدود به نواحی خاصی از عکس یا تصویر کرد. برای این منظور ابتدا ابزار Quick Selection Tool را از نوار ابزار فتوشاپ انتخاب کنید و سپس مانند تصویر زیر بدن پروانه را انتخاب کنید:

 

 

دقت کنید که بال ها انتخاب نشوند. حال برای انتخاب نواحی Shadow مشابه به منوی Select رفته و Similar را انتخاب کنید. بدین ترتیب نواحی Shadow مشابه نیز انتخاب می شوند:

 

اما دقت کنید که ما برای اعمال Layer Mask به معکوس این انتخاب نیاز داریم بنابراین به منوی Select رفته و Inverse را انتخاب می کنیم :

 

 

پس از معکوس شدن منطقه انتخاب شده در حالی که لایه Brighten انتخاب شده است روی آیکون ایجاد Layer Mask در پایین پنل لایه ها کلیک کنید.

 

نتیجه اعمال شده روی تصویر را ببینید:

 

می بینید که بدن پروانه به شدت تیره شد. برای تعدیل این افکت به منوی Filter زیر منوی Blur و گزینه Gaussian Blur بروید و مقدار لغزنده را روی ۱۰ بگذارید:

 

 

سپس روی Layer Mask دوبار کلیک کنید و در پنجره تنظیمات مقدار Intensity را روی ۲۰ درصد قرار دهید:

 

نتیجه نهایی را در تصویر زیر مشاهده می کنید:

 

معرفی Histogram یا هیستوگرام:

یک روش دیگر برای تنظیم نور عکس در فتوشاپ استفاده از هیستوگرام (Histogram) است. برای نمایش هیستوگرام ابتدا به منوی Window رفته و از آنجا گزینه Histogram را انتخاب کنید. ممکن است در نگاه اول نمودار هیستوگرام گیج کننده باشد.

 

برای درک بهتر نمودار Histogram ابندا از منوی نشان داده شده در تصویر زیر گزینه Expanded View را انتخاب کنید و سپس از قسمت Channel گزینه Luminosity را انتخاب کنید :

 

به منظور توضیح بهتر نمودار هیستوگرام، این نمودار به صورت بزرگ شده در تصویر زیر آورده شده است:

 

این در واقع یک نمودار ستونی از Luminance عکس شماست. این نمودار با رنگ سیاه در سمت چپ شروع شده و به رنگ سفید در سمت راست می رسد. در واقع هر چه ستون در این طیف بلندتر باشد به معنی این است لول Luminance شما بالاتر است. در واقع شما از سمت چپ تا راست ۲۵۶ لول مختلف از لومینانس در هر کانال دارید که شامل سفید در سمت راست و سیاه در سمت چپ نیز می شود و اگر به تصویر بالا هم دقت کنید می بینید که ۲۵۶ ستون عمودی منطبق با این ۲۵۶ لول لومینانس وجود دارد. همانطور که در تصویر بالا نمایش داده شده است به ناحیه نزدیک به رنگ سیاه Shadows یا سایه ها گفته می شود. و قسمت های نزدیک به رنگ سفید که در سمت راست قرار دارند Highlights نامیده می شوند و Midtones در قسمت میانی نمودار قرار می گیرند. در یک هیستوگرام خوب، ستون ها با ارتفاع کم از سمت چپ شروع شده و به تدریج طول آنها در ناحیه Shadows افزایش پیدا می کند. و در قسمت Highlights نیز ارتفاع ستون ها به یک ماکزیموم رسیده و سپس کاهش می یابد. و در قسمت Midtones چند نوسان به بالا و پایین داریم. اما اگر به طور مثال هیستوگرام با ارتفاع زیاد در سمت چپ شروع شده و در سمت راست نیز مجددا با ارتفاع به پایان برسد و در ناحیه میانی اتفاق خاصی نیافتد مطمئن باشید عکس خوبی در اختیار ندارید و حتی با بهبود وضعیت نوری آن نیز نتیجه نهایی چندان مطلوب نخواهد بود. ارتفاع هر ستون نیز بیانگر میزان لول لومینانس در آن ناحیه است.

برای روشن شدن نحوه استفاده از هیستوگرام یک مثال عملی را مطرح می کنیم. در ادامه به بررسی نمودار هیستوگرام تصویر زیر می پردازیم:

 

به نمودار هیستوگرام این تصویر دقت کنید:

 

با توجه به نموادار بالا این تصویر حاوی مقدار زیادی MidTone یا نواحی میانی است. با این حال سایه ها یا Shadows مطابق منطقه ۱ تصویر بالا بسیار ضعیفند و همانطور که در منطقه شماره دو هیستوگرام مشاهده می کنید عملا هیچ Highlight ی نداریم. به علامت تعجبی که در منطقه ۳ تصویر بالا مشخص شده است دقت کنید. معنی این علامت این است که هیستوگرام کش شده است و باید به روز رسانی شود. برای این کار کافی است روی علام تعجب یا علامت refresh کلیک کنید. حالا به بررسی تاثیر تغییر پارامترهای Brightness و Contrast روی نمودار هیستوگرام می پردازیم.همانطور که در تصویر زیر مشاهده می کنید، در صورت حرکت لغزنده Brightness به سمت راست کل نمودار هیستوگرام به سمت Highlight ها شیفت داده می شود:

 

و در مقابل اگر لغزنده Brightness را به سمت چپ منتقل کنیم کل نمودار هیستوگرام نیز به سمت چپ  یعنی به سمت ناحیه سایه ها یا Shadows شیفت داده می شود.

 

تاثیر تغییر پارامتر Contrast اندکی متفاوت است. اگر لغزنده کنتراست را به سمت راست حرکت دهیم نمودار هیستوگرام منبسط شده و به طرفین کشیده می شود:

 

 

و اگر لغزنده کنتراست را به سمت چپ حرکت دهیم نمودار هیستوگرام منقبض شده و از طرفین به سمت مرکز جمع می شود:

 

به طور کلی هنگام بررسی نموادر Histogram اولین موردی که باید چک شود این است که دقیقا در نوحی چسبیده به محورهای عمودی چپ و راست قله نداشته باشیم.

 

دستور Shadows/Highlights:

در این قسمت از آموزش قصد داریم نحوه تصحیح نوری عکسی که سایه و Highlight شدیدی دارد را مرور کنیم. به تصویر زیر توجه کنید:

 

به منظور تحلیل وضعیت نوری این عکس نمودار هیستوگرام آن را مشاهده می کنیم:

 

 

با توجه به نمودار هیستوگرام این عکس دارای های لایت ها و سایه های شدید است و در قسمت Midtone نیز بسیار ضعیف است. اما با توجه به اینکه در منتها الیه سمت راست و چپ نمودار هیستوگرام افت می کند و تقریبا به صفر می رسد می توان امیدوار بود که مقداری وضعیت نوری تصویر را بهبود بخشید. در چنین شرایطی برای بهبود تصویر از دستور Shadows/Highlights استفاده می کنیم. برای این منظور به منوی Image رفته و از زیر منوی Adjustments گزینه Shadow/Highlights را انتخاب کنید.

 

 

دقت داشته باشید که این دستور فقط به صورت استاتیک قابل اعمال است و نمی توان آن را به صورت Adjustment Layer روی عکس اعمال کرد. پس از اجرای این دستور پنجره آن باز می شود. مقادیر زیر را برای Shadows و Highlights وارد کنید.

 

 

در واقع کاری که این دستور انجام میدهد این است که سایه ها را روشن تر و Highlight ها را تیره تر می کند و در نهایت به Midtone ها در تصویر وزن بیشتری می دهد. نتیجه اعمال تنظیمات فوق در تصویر زیر نمایش داده شده است :

 

 

 

مشاهده می کنید که با این تنظیم نور عکس به مراتب جزئیات بیشتری از آن بازیابی شد و نتیجه بسیار قابل توجه است. البته یک مشکل که وجود دارد این است که رنگ های روی بدن فیل چندان طبیعی به نظر نمی رسند. این مشکل را در یک مرحله دیگر حل می کنیم. برای این منظور بلافاصله بعد از اجرای دستور Shadows/Highlights به منوی Edit رفته و دستور Fade Shadow/Highlights را اجرا کنید:

 

 

دقت کنید که این دستور حتما باید بلافاصله بعد از دستور Shadows/Highlights اجرا شود و اگر بعد از این دستور مثلا دستور Select را اجرا کنید دیگر دستور Fade Shadows/Highlights قابل اجرا نخواهد بود. بعد از بازشدن پنجره این دستور ابتدا Mode آن را روی Luminosity قرار دهید و سپس مقدار Opacity را روی ۶۰ یا ۷۰ درصد قرار دهید. و در نهایت OK کنید.

 

 

در تصویر زیر نتیجه اعمال این دستور را جهت تنظیم نور عکس و رنگ آن مشاهده می کنید:

 

و حال اگر هیستوگرام عکس بالا را مشاهده کنیم بهبود فوق العاده وضعیت نوری عکس را مشاهده خواهید کرد:

 

 

همانطور که مشاهده می کنید دیگر سایه و Highlight شدیدی وجود ندارد و ناحیه Midtones هم وزن بیشتری پیدا کرده است.